Φωτοσύνθεση: Τα πειράματα του Priestley και του Ingenhousz

Για τους διαθέτοντες λειτουργικό Windows 8 ή νεότερο στο Windows Store υπάρχει η ελεύθερη εφαρμογή "AC Biology: Investigating Photosynthesis with Priestley and Ingenhousz". Η εφαρμογή διατίθεται και στο Google Play για Android συσκευές (unrooted tablet).

Εικόνα από την εφαρμογή

Η εφαρμογή προσφέρει μια σειρά διαδραστικών δραστηριοτήτων σχετικών με τα πειράματα του Priestley, του Ingenhousz, αλλά και του Van Helmont που απετέλεσαν την αρχή διερεύνησης του φαινομένου της φωτοσύνθεσης.
Προσφέρεται ως εναλλακτική της προτεινόμενης από τις Οδηγίες διδασκαλίας Βιολογίας Α' Γυμνασίου δραστηριότητας, που υπάρχει στο Φωτόδενδρο με τίτλο "Τα πειράματα του Priestley" , και η οποία κατά τη γνώμη μου παρουσιάζει προβλήματα, άλλα όχι τόσο σοβαρά (π.χ. ο Priestley έζησε το 18^ο και όχι το 17^ο αιώνα), και άλλα πιο σοβαρά: Ο Priestley στο έργο του "Experiments and observations on different kinds of air" αναφέρει την τοποθέτηση "αναπτυσσόμενου" φυτού (π.χ. κλαδί μέντας/δυόσμου που αναπτύσσει ριζικό σύστημα εντός νερού) μέσα σε ανεστραμμένο σε νερό γυάλινο δοχείο, στο οποίο προηγουμένως είχε αφεθεί να καεί και να σβήσει ένα κερί. Δέκα ημέρες μετά διαπίστωσε την "αποκατάσταση" του αέρα, ώστε με τη βοήθεια συγκεντρωτικού φακού να μπορέσει να ξανα-ανάψει το εντός του δοχείου σβησμένο κερί. Σε άλλο σημείο αναφέρει πως τοποθετώντας κομμένα φύλλα μέσα στο δοχείο που είχε καεί και σβήσει το κερί, δε διαπίστωσε αποκατάσταση του αέρα.

Η πειραματική διάταξη του Priestley

Στη συγκεκριμένη προτεινόμενη δραστηριότητα από το Φωτόδενδρο ο μαθητής της Α' Γυμνασίου -αντίθετα από τα συμπεράσματα του Priestley- οδηγείται στο συμπέρασμα πως τα φρεσκο-κομμένα φύλλα μπορούν να φωτοσυνθέσουν ικανοποιητικά, ώστε μετά από μερικές ημέρες είναι δυνατό με κάποιο "μαγικό" τρόπο να ξανα-ανάψει το σβησμένο κερί.

Το πείραμα του Φίλωνα

Επιπλέον αξίζει να αναφερθεί πως το πείραμα με το κερί που σβήνει μέσα στον ανεστραμμένο γυάλινο σωλήνα, είναι γνωστό από την αρχαιότητα καθώς αναφέρεται από τον Φίλωνα το Βυζάντιο (τέλη 3ου - αρχές 2ου π.Χ. αιώνα) στο σωζόμενο σε Λατινική μετάφραση έργο του "Πνευματικά".

Εννοείται βέβαια πως το συγκεκριμένο πείραμα (το κερί που σβήνει μέσα στο ανεστραμμένο γυάλινο δοχείο) σε καμιά περίπτωση δεν προτείνω να επιδειχθεί εικονικά, αλλά να παρουσιαστεί "δια ζώσης" στην τάξη ή το εργαστήριο. Για λόγους χρόνου το πείραμα με το αναπτυσσόμενο φυτό και το κερί μπορεί να επιδειχθεί εικονικά, ή να ολοκληρωθεί σε δύο διδακτικές ώρες με διαφορά μιας εβδομάδας. Ο Priestley αναφέρει επίσης πως το καλύτερο φυτό για γρηγορότερα αποτελέσματα είναι το σπανάκι.